Trybunał Arbitrażowy ds. Sportu w pytaniach i odpowiedziach

Jak informowaliśmy w czwartek, Komisja Odwoławcza utrzymała w mocy decyzję Komisji ds. Kontroli, Etyki i Dyscypliny, na mocy której wynik rewanżowego spotkania pomiędzy Celtikiem Glasgow a Legią (0:2) został zweryfikowany jako walkower na niekorzyść gości (3:0). Dzięki bramce zdobytej na wyjeździe, do ostatniej rundy eliminacyjnej Ligi Mistrzów awansowali Szkoci. O przyczynach tej decyzji szeroko pisaliśmy w poniższych artykułach:

 

1) Dlaczego UEFA musiała ukarać Legię

 

2) Komentarz do konferencji właścicieli Legii

 

3) O kazusie Debreczyna w kontekście Legii

 

4) Sprawy Legii ciąg dalszy

 

Współwłaściciele Legii, Dariusz Mioduski (akcjonariusz, przewodniczący rady nadzorczej) oraz Bogusław Leśnodorski (akcjonariusz, prezes zarządu), już po decyzji Komisji ds. Kontroli, Etyki i Dyscypliny zapowiedzieli, że zamierzają w pełni skorzystać z przysługującej ścieżki odwoławczej, w tym skierować sprawę do Trybunału Arbitrażowego ds. Sportu (Court of Arbitration of Sport, dalej „CAS”). Co to za instytucja? Czym się zajmuje? Jakie ma kompetencje? Postanowiliśmy odpowiedzieć na te oraz inne pytania dotyczące organizacji oraz funkcjonowania CAS.

 

 

 

CAS to międzynarodowy sąd arbitrażowy utworzony w celu rozstrzygania sporów w sprawach z dziedziny sportu. Jest on w pełni niezależny od wszelkich organizacji sportowych (federacji, związków etc.). Spory rozstrzygane poprzez arbitraż lub mediację.

 

CAS został utworzony w 1984 r., a jego siedzibą jest Lozanna (Szwajcaria). CAS posiada także biura w Sydney oraz w Nowym Jorku.

 

Początkowo, CAS był jedną z komórek Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego (dalej „MKOl”), odpowiedzialną za rozstrzyganie sporów powstałych w trakcie Igrzysk Olimpijskich. W 1994 r. szwajcarski Federalny Sąd Najwyższy, w sprawie z odwołania od rozstrzygnięcia CAS, zakwestionował jego niezależność - zwrócił wszak uwagę, że jest to wprawdzie sąd arbitrażowy, lecz zarazem silnie powiązany z MKOl. Podjęto zatem szereg reform mające na celu uniezależnienie CAS od MKOl na płaszczyznach organizacyjnej oraz finansowej. Najistotniejszą zeń było powołanie Międzynarodowej Rady Arbitrażowej ds. Sportu (International Council of Arbitration for Sport, dalej „ICAS”). CAS podlega ICAS administracyjnie oraz finansowo.

 

 

 

Jak wspomniano, CAS rozstrzyga spory w sprawach związanych ze sportem. Sprawy te mogą mieć charakter stricte handlowy (np. umowa sponsorska), jak i dyscyplinarny (np. decyzja dyscyplinarna organizacji sportowej), do której zalicza się sprawa Legii.

 

Jeśli spór zostaje rozstrzygnięty poprzez arbitraż, orzeczenie wydane przez CAS ma taką samą moc, jak orzeczenia „zwykłych” sądów. CAS może pełnić rolę mediatora, jeżeli strony zdecydowały się rozstrzygnąć spór właśnie w ten sposób. Do kompetencji CAS należy również sporządzanie niewiążących opinii prawnych.

 

Na potrzeby Igrzysk Olimpijskich, Igrzysk Wspólnoty Narodów i innych tym podobnych, CAS tworzy specjalne trybunały, mające zadanie rozstrzygać potencjalne spory. Trybunały te obradują według własnej, odrębnej procedury.

 

 

 

Aktualnie, według informacji dostępnych na stronie internetowej, CAS liczy 299 arbitrów z 87 państw. Państwa, z których pochodzi ich największa liczba, to: Stany Zjednoczone Ameryki Północnej (33), Szwajcaria (27), Francja (21), Australia (21), Wielka Brytania (20), Niemcy (14), Kanada (10), Włochy (10). 

 

Arbitrami CAS jest obecnie trzech Polaków: 

 

1) Dr hab. Prof. UW Andrzej Wach – Profesor  Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Radca prawny – dyrektor departamentu prawnego  PZPN.  W  pracy naukowej zajmuje się postępowaniem cywilnym, prawem sportowym i zamówieniami publicznymi. Autor ponad 100 publikacji z powyższego zakresu.  Arbiter Piłkarskiego Sądu Polubownego PZPN oraz Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospodarczej;

 

2) Piotr Nowaczyk – arbiter, adwokat, mediator, zakwalifikowany do służby dyplomatycznej i konsularnej; wpisany jako mediator i arbiter na listy ok. 50 najważniejszych międzynarodowych instytucji i sądów polubownych; członek rzeczywisty (fellow) Chartered Institute of Arbitrators w Londynie i Australian Centre for International Arbitration; dożywotni członek Indian Arbitration Council; ekspert WIPO, niezależny konsultant FIDIC; arbiter lub doradca w ponad 160 arbitrażach prowadzonych w językach angielskim, francuskim, niemieckim, czeskim, polskim i rosyjskim; od 1998 r. partner w kancelarii Dentons (wcześniej Salans).Zajmuje się prowadzeniem sporów budowlanych oraz doradztwem, w szczególności przy postępowaniach arbitrażowych, w zakresie kontraktów FIDIC, handlu międzynarodowego, inwestycji zagranicznych, transferu technologii, własności intelektualnej, bankowości, joint venture, kontraktów handlowych, fuzji i przejęć, dystrybucji oraz licencji;

 

3) Maria Zuchowicz – prawnik, międzynarodowy sędzia łyżwiarstwa figurowego, wiceprezes Polskiego Związku Łyżwiarstwa Figurowego, członkini Polskiego Towarzystwa Prawa Sportowego, wiceprezes Trybunału Arbitrażowego PKOl.

 

 

 

Aby CAS mógł rozstrzygnąć spór, strony muszą poczynić takie zastrzeżenie na piśmie. Jest to tzw. zapis na sąd polubowny. Porozumienie stron w tym zakresie może stanowić część łączącej je umowy, jak również w znajdować się w statucie lub regulaminie organizacji sportowej. Strony mogą poddać jurysdykcji CAS wszelkie spory, które zaistnieją pomiędzy nimi w przyszłości, jak i spory już zaistniałe.

 

Co zaś się tyczy sprawy Legii:

 

Zgodnie z art. 58 pkt. 7 Regulaminu Dyscyplinarnego UEFA z 2014 r., decyzja Komisji Odwoławczej jest ostateczna (i wiążąca), z zastrzeżeniem jednak prawa stron do wniesienia odwołania do CAS. Następuje to w trybie art. 62-63 Statutu UEFA.

 

Art. 62 pkt. 1 Statutu UEFA przewiduje, iż każda decyzja podjęta przez organ (ciało, komórkę) UEFA może być kwestionowana przez stronę wyłącznie przed CAS, działający jako arbitrażowy organ odwoławczy; kwestionowanie decyzji przed sądem powszechnym lub jakimkolwiek innym sądem arbitrażowym jest niedopuszczalne. Odwołanie do CAS mogą wnieść jedynie strony, których decyzja (tu: Komisji Odwoławczej) bezpośrednio dotyczy/na które decyzja wpływa w sposób bezpośredni (art. 62 pkt 2); termin na wniesienie odwołania wynosi dziesięć dni od doręczenia decyzji (art. 62 pkt 3); odwołanie do CAS można wnieść po wyczerpaniu „wewnętrznej” procedury odwoławczej UEFA (art. 62 pkt 4); wniesienie odwołania do CAS nie ma skutku wstrzymującego (zawieszającego) wykonanie zaskarżonej decyzji, z zastrzeżeniem kompetencji CAS do wstrzymania (zawieszenia) sankcji (środków) dyscyplinarnych na czas trwania postępowania (art. 62 pkt 5); CAS nie bierze pod uwagę okoliczności oraz dowodów, które odwołujący – działając z zachowaniem należytej staranności – mógł powołać w postępowaniu przed właściwym ciałem UEFA, ale tego nie uczynił  (art. 62 pkt 6).

 

Warto jeszcze wspomnieć o przepisach art. 63 pkt. 2-3. Mianowicie: jeżeli sprawa zostaje skierowana do CAS na podstawie przepisów Statutu UEFA, brać udział w jej rozstrzygnięciu mogą jedynie ci arbitrzy, którzy mają miejsce zamieszkania na terytorium Europy; ponadto, postępowanie przed CAS toczy się stosownie do Code of Sports-related Arbitration of the CAS, tj. przepisów normujących postępowanie arbitrażowe w sprawach związanych ze sportem.

 

 

 

W sprawach wynikających ze stosunków umownych lub z czynów niedozwolonych, CAS działa w oparciu o zwykłą procedurę arbitrażową lub mediacyjną (ordinary arbitration or mediation procedure). W sprawach takich jak ta Legii, tj. w razie odwołania od rozstrzygnięć organów (komórek, ciał) organizacji sportowych, właściwa jest procedura odwoławcza (appeal procedure). Na marginesie można wspomnieć jeszcze o procedurze konsultacyjnej (consultation procedure), w oparciu o którą CAS sporządza opinie prawne.

 

Zasadniczo, językiem postępowania przed CAS jest francuski lub angielski.

 

 

 

W przypadku zwykłej procedury, strona występuje do CAS o rozstrzygnięcie sporu. Z kolei w przypadku procedury odwoławczej, strona – po wyczerpaniu ścieżki odwoławczej przewidzianej przez organizację sportową, której decyzji dotyczy odwołanie – wnosi do CAS odwołanie. Odwołanie musi zawierać m.in. żądanie, z jakim występuje strona, oraz wniosek o wstrzymanie (zawieszenie) wykonania rozstrzygnięcia, którego odwołanie dotyczy. Jeżeli odwołanie zawiera taki wniosek lub wniosek o zastosowanie innych środków tymczasowych, o ich zastosowaniu niezwłocznie (po wniesieniu odwołania) rozstrzyga Przewodniczący Wydziału Odwoławczego CAS.

 

 

 

Co do zasady, sprawy rozpoznawane są w składzie trzyosobowym. W zwykłej procedurze, każda ze stron wskazuje po jednym arbitrze, zaś trzeci arbiter wybierany jest przez dwóch uprzednio wyznaczonych. W procedurze odwoławczej również każda ze stron wskazuje po jednym arbitrze, przewodniczącego składu wskazuje natomiast Przewodniczący Wydziały Odwoławczego CAS.

 

 

 

Gdy postępowanie ma się toczyć wedle procedury zwykłej, strony mogą określić, w oparciu o jakie prawo CAS ma rozstrzygnąć spór. Natomiast stosownie do przepisów o procedurze odwoławczej, CAS rozstrzyga na podstawie prawa stanowionego przez daną organizację sportową oraz, pomocniczo, na podstawie przepisów prawa państwa, w którym organizacja ta ma siedzibę.

 

Co ważne, zgodnie z art. 64 pkt. 1 Statutu UEFA, prawem właściwym dlań, we wszelkich aspektach, jest prawo szwajcarskie.

 

CAS ocenia sprawę zarówno pod kątem stanu faktycznego, jak i stanu prawnego. Oznacza to, że w przypadku Legii, po pierwsze, zbadane zostaną okoliczności faktyczne związane z procedurą rejestracyjną w drugiej i trzeciej rundzie eliminacyjnej Ligi Mistrzów oraz występem Bartosza Bereszyńskiego w rewanżu z Celtikiem. Po drugie, CAS przyjrzy się znajdującym zastosowanie w sprawie przepisom Statutu oraz regulaminów UEFA.

 

 

 

 

W przypadku procedury zwykłej, postępowanie przed CAS trwa od sześciu do dwunastu miesięcy, zaś procedury odwoławczej – do trzech miesięcy, przy czym jeżeli strony wyraziły na to zgodę, postępowanie może toczyć się w trybie przyspieszonym. Jak dowiedzieliśmy się w piątek od przedstawicieli Legii, UEFA zmieniła zdanie i pomimo wcześniejszych deklaracji o woli jak najszybszego rozstrzygnięcia sporu przez CAS, obecnie nie wyraża zgody na zastosowanie trybu przyspieszonego.

 

 

 

 

Co do zasady, rozstrzygnięcie CAS jest ostateczne i wiąże strony. W nielicznych sytuacjach, jak m.in. braku właściwości CAS czy naruszenia podstawowych zasad postępowania, dopuszczalne jest wniesienie odwołania do szwajcarskiego Trybunału Federalnego.