ANALIZA TAKTYCZNA: Kryzys w gabinetach, klasa na boisku

Luis Enrique zdecydował się w niedzielę – już niejako tradycyjnie – na system 1-4-3-3. W bramce Bravo. Linię obrony tworzyli Alba, Mascherano, Pique oraz Alves. Przed nimi, operujący najgłębiej ze środkowych pomocników i odpowiedzialny w największym stopniu za zabezpieczenie strefy przed formacją defensywną, Busquets. Przed nim z kolei Iniesta i Rakitić, często schodzący odpowiednio do lewego i prawego skrzydła. Tercet atakujących to Neymar-Suarez-Messi.

Diego Simeone wybrał ustawienie 1-4-2-2-2(1-1), przechodzące w fazie obrony w 1-4-4-2 za sprawą cofających się skrzydłowych. W bramce Moya. Czwórka obrońców to Gamez, Godin, Gimenez i Juanfran. Przed nimi dwaj defensywni pomocnicy, „szóstki”, asekurujący przedpole defensywy Tiago oraz Gabi. Dalej, nominalnie ustawieni szeroko na skrzydłach Koke i Turan, obaj jednak chętnie opuszczali boczne sektory boiska – robiąc tam miejsce dla bocznych obrońców – i operowali bardziej centralnie. Najbardziej wysuniętym graczem gości był Mandżukić, mający za plecami Griezmanna.

Wyjmując pierwszą akcję meczu, kiedy to po rozpoczęciu od środka Atletico momentalnie ruszyło na bramkę Barcelony, goście od początku spotkania byli na Camp Nou stroną reaktywną. Cała drużyna ustawiona była na własnej połowie, w krótkim i wąskim bloku obronnym w konfiguracji 1-4-4-2; u jego szczytu – jako pierwsi obrońcy – Mandżukić i Griezmann pressowali obrońców Barcelony oraz wspomagających ich w rozegraniu Busquetsa. Co istotne, zawodnicy Atletico rozpoczynali pressing dopiero wtedy, gdy piłka i/lub zawodnik zeń przekraczali linię środkową.

Barcelona była stroną proaktywną, Atletico – jak wspomniano – reaktywną. Środek został przez Atletico zagęszczony i dosyć szczelnie zamknięty. Niewielkie odległości pomiędzy zawodnikami w poziomie i w pionie oraz przewaga liczebna sprawiły, że konstruowanie akcji przez środek właśnie byłoby niezwykle trudne. Gospodarze jednak wcale nie forsowali w ataku pozycyjnym gry tymże zagęszczonym środkiem – metodą Barcelony było maksymalne wykorzystanie bocznych sektorów boiska. I to nie tylko za sprawę grających ofensywnie, wysoko na połowie rywala bocznych obrońców. Małym zaskoczeniem mogło wydawać się ustawienie szeroko na skrzydłach Neymara i zwłaszcza Messiego. O ile Brazylijczyk w tym sezonie operuje zazwyczaj na lewej flance czy też w jej pobliżu, to Argentyńczyk porusza się przede wszystkim w pasie środkowym boiska. Przeciwko Atletico obaj zostali ustawieni przez Luisa Enrique bardzo szeroko – Neymar na lewym skrzydle, Messi zaś na prawym; nie ograniczali się oni przy tym do gry w pierwszej linii, często cofając się do linii pomocy, by atakować bardziej z głębi pola. Co więcej, na flanki schodzili Iniesta i Rakitić. Przenosząc ciężar gry na skrzydła, gospodarze starali się rozciągnąć zwarty, kompaktowy blok obronny Atletico, tak szczelnie zamykający strefę środkową. Ten zmuszony został bowiem do nieustannego przesuwania się od jednej linii bocznej do drugiej, a ponadto zagęszczający skrzydła piłkarze Barcelony wymuszali na gościach przerzucenie tam większej liczby zawodników, przez co możliwe było "otworzenie" środka. Dzięki temu zaś, tj. wykreowaniu wolnej przestrzeni przez odciągnięcie rywali z pasa środkowego, pojawiała się możliwość szybkiego wprowadzenia weń piłki i przejścia do fazy finalnej ataku.

Na podstawie powyższych grafik, możemy wyciągnąć następujące wnioski co do gry tercetu atakujących Barcelony: (i) najbardziej wysuniętym zawodnikiem jest operujący centralnie Suarez; (ii) Neymar (lub zastępujący go Pedro) ustawiany jest przez Luis Enrique po lewej stronie ataku, przy czym to, jak szeroko gra Brazylijczyk, zależy od konkretnego meczu; (iii) Messi zajmuje pozycję za plecami Suareza, również operując przede wszystkim w pasie środkowym. W niedzielę było jednak nieco inaczej.

W jaki sposób Barcelona zdołała „otwierać” środek w strefie ataku? Schemat, wedle którego to następowało, można w uproszczeniu nazwać „na zewnątrz i do środka”. Przeanalizujmy go na przykładzie akcji bramkowej, po której to Neymar otworzył wynik meczu.

Pomysł Barcelony na fazę ataku, tj. przełamanie defensywy Atletico, był - jak się wydaje - następujący. Gospodarze najpierw przenosili grę na skrzydło; następnie trio skrzydłowy-środkowy pomocnik-boczny obrońca, absorbujące trzech lub czterech rywali, próbowało dzięki wymianie szybkich i krótkich podań rozciągnąć blok obronny i stworzyć nieco przestrzeni przed linią defensywy (odciągnięcie jednego z defensywnych pomocników lub wykorzystanie błędu przy przesuwaniu za piłką); ostatnim etapem było przyspieszenie ataku przez wprowadzenie piłki w ten sektor, a jeśli to się nie powiodło - oddanie futbolówki z powrotem do skrzydła zakończone próbą dośrodkowania.

Stracona bramka pobudziła Atletico. W fazie obrony, goście zaczęli bronić wyżej, dalej od własnej bramki, momentami stosując wręcz ultraofensywny pressing, już w okolicach pola karnego Barcelony. W fazie ataku natomiast podopieczni Simeone przestali ograniczać się do wybijania piłki, starając się dłużej przy niej utrzymać, w szczególności na połowie gospodarzy. Do momentu zdobycia bramki przez Neymara, goście byli w posiadaniu futbolówki przez 25,3% czasy gry, później zaś, do zakończenia pierwszej połowy – przez 36,1% (per WhoScored).

Barcelona korzystała z tej nieco bardziej proaktywnej postawy Atletico – które przesuwało na jej połowę całą drużynę  – dorzucając do dominującego od pierwszego gwizdka ataku pozycyjnego grę z kontrataku. W tej zaś wiodącymi postaciami było trio Neymar-Suarez-Messi.

Po kontrach właśnie, powiększyć prowadzenie Barcelony mogli Neymar (spudłował uderzenie głową) oraz Messi (obronił Moya).

Na 2:0 ostatecznie podwyższył Suarez. Bramka ta nie była jednak efektem kontrataku – Barcelona bowiem ponownie modelowo przeprowadziła akcję „na zewnątrz i do środka”. I tak, Messi zagrał ręką, gra powinna zostać przerwana).

Dominacja Barcelony do przerwy nie podlegała żadnej dyskusji. Atletico zdołało oddać ledwie jeden, w dodatku niecelny strzał na bramkę Bravo. Barcelona – 11, 5 celnych, w tym dwie bramki.

Po przerwie obraz meczu zasadniczo nie uległ zmianie – Atletico nadal ustawiało się wyżej w fazie obrony, Barcelona zaś dominowała w posiadaniu piłki, miała inicjatywę i konstruowała swe ataki przede wszystkim skrzydłami (ogółem 32% lewym i aż 41% prawym skrzydłem, per WhoScored). Tyle tylko, że goście z Madrytu grali jeszcze ostrzej niż w pierwszych 45 minutach, stosując momentami podobny fortel jak w ubiegłym tygodniu piłkarze Valencii przeciwko Realowi – często wykorzystując faule po to, by nie pozwolić złapać rywalom rytmu i oczywiście wtedy, gdy istniało ryzyko zagrożenia dla bramki (faule taktyczne).

Niewiele zmienił też kontrowersyjny rzut karny zamieniony na bramkę przez Mandżukicia – oba zespoły pozostawały w tym brutalnym chwilami klinczu, pełnym fauli i ostrej gry w środku pola, z niewielką liczbą sytuacji bramkowych z obu stron. Barcelona nie była już tak aktywna i efektywna w fazie ataku, Atletico wciąż miało natomiast spore trudności z przedostaniem się pod pole karne Bravo i tworzeniem sytuacji bramkowej. Dość powiedzieć, że w całym meczu goście nie wypracowali sobie ani jednej „setki”.

Losy meczu rozstrzygnął udany kontratak Barcelony. 

Dominacja Barcelony w starciu z Atletico nie podlega dyskusji – gospodarze dłużej utrzymywali się przy piłce, częściej i celniej podawali (502/584, 86% vs 178/254, 70%), zwłaszcza w strefie ataku, do tego tworząc sobie więcej sytuacji bramkowych. Nastawieni stricte defensywnie goście najpierw nie mieli wielkiej ochoty atakować, a gdy już zmusiła ich do tego szybko stracona bramka – nie mieli w ofensywie żadnych argumentów. Ledwie 2 kluczowe podania przy 10 Barcelony. Strzały? Barcelona 17 (7 celnych), Atletico 5 (3 celne).

Przyczyny tak wyraźnej porażki gości – mecz był długimi fragmentami dosyć jednostronny, zwłaszcza w pierwszej połowie – należy upatrywać natomiast w nieprzystającej do standardów narzuconych przez Simeone postawy Atletico w defensywie. Przed przerwą jego gracze zbyt łatwo dawali się wymanewrować Barcelonie atakującej „na zewnątrz i do środka”, co pozwoliło gospodarzom rozszczelnić zwykle bardzo solidny blok obronny Atletico. Co więcej, nie byli tak skuteczni w odbiorze, jak zazwyczaj (19/45, 42%, przy średnio 22,4 udanych odbiorach na mecz, per WhoScored) oraz popełniali indywidualne, niewymuszone błędy w kluczowych momentach pod własną bramką, co dwukrotnie skrzętnie wykorzystała Barcelona.

Simeone nie może być zatem zadowolony z postawy swojego zespołu ani w fazie ataku, ani w fazie obrony. A Barcelona? Podopieczni Luisa Enrique nie mogli lepiej zareagować na szum medialny, który w ostatnich tygodniach wywiązał się wokół klubu. Psy szczekają, a karawana jedzie dalej.